Gwintowniki – co warto o nich wiedzieć?

Masz warsztat ślusarski albo firmę remontowo-budowlaną? Chcesz wymienić swoje zużyte narzędzia albo dopiero skompletować niezbędne sprzęty? Jeśli na któreś z tych pytań odpowiadasz twierdząco, to najpewniej potrzebujesz gwintowników. Jakie gwintowniki wybrać i na co zwrócić uwagę podczas zakupów? Do czego mogą się nam one przydać? Na te i inne pytania odpowiadamy w poniższym artykule. Już teraz zapraszamy do lektury!

Gwintowniki – podstawowe informacje

Gwintowniki to wieloostrzowe (trzy-, cztero- lub pięcioostrzowe) narzędzia skrawające. Służą one przede wszystkim do nacinania gwintów wewnętrznych, a więc na przykład nakrętek. Z wyglądu gwintownik przypomina śrubę, jednak na jego długości znajdują się ostrza skrawające, które obrabiają materiał, w który jest wkręcany. Narzędzie to składa się z części roboczej, skrawającej oraz uchwytu, czyli oprawki (lub specjalnego pokrętła do gwintowników). Oprawki pozwalają obracać narzędzie, mają różne średnice i wysokości. Część prowadząca na końcu urządzenia ma kształt stożka, co sprawia, że mniejsza jest grubość wióra i naprężenia, które może złamać gwintownik w otworze. Wzdłuż części skrawającej biegną przynajmniej dwa nacięcia, które tworzą ostrza i odprowadzają wióry. Ich liczba zależy od średnicy gwintownika – jeśli ma on 10 milimetrów to jest ich cztery, jeśli ma powyżej 18 milimetrów to może być ich pięć.

Narzędzia skrawające

Gwintownik to jeden z wielu rodzajów narzędzi skrawających. Służą one do obróbki ubytkowej materiału poprzez zdejmowaniu (a więc „skrawaniu”) małych elementów materiału (czyli wiór). Wspólną cechą narzędzi skrawających jest stożkowaty kształt części roboczej. Ostrze skrawające pozwala na wywiercenie otworu i wwiercanie się w materiał, który zamierzamy poddać obróbce. Wyróżniamy ręczne i maszynowe narzędzi skrawające, uniwersalne i specjalne. Do najpopularniejszych należą noże, frezy, piły, wiertła, ściernice i oczywiście gwintowniki. Niektóre służą do obróbki zgrubnej (zdzieraki), inne wykańczającej (wykańczaki).

Rodzaje gwintowników

Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje gwintowników. Pierwszy z nich to gwintowniki ręczne, drugi natomiast – gwintowniki maszynowe. Praca tego pierwszego urządzenia podzielona jest na dwa lub trzy etapy: odbywa się  poprzez zdzieranie i wykańczanie (w gwintowniku ręcznym dwustopniowym) lub urządzenie to składa się z trzech elementów: zdzieraka, pośredniego i wykańczaka. Zdzierak wstępnie nacina gwint w otworze, pośredni pogłębia ten otwór, a wykańczak – jak można się domyślać – kończy cały proces.

Drugim rodzajem gwintowników są gwintowniki maszynowe – ich praca przebiega płynniej, albowiem końcówka skrawająca w kształcie przedłużone stożka nacina gwint w jednym przebiegu narzędzia. Wyróżniamy gwintownik maszynowy prosty i gwintownik maszynowy kręty.

Rodzaje rowków gwintowników maszynowych

Istnieje kilka rodzajów rowków gwintowników maszynowych. Rozróżniamy rowki proste (do gwintów przelotowych i nieprzelotowych), proste ze skośną powierzchnią natarcia (do otworów przelotowych, wióry są wpychane w głąb wierconego otworu) oraz rowki śrubowe (do otworów nieprzelotowych, gdzie wióry są wypychane na zewnątrz otworu). Na marginesie warto dodać, że podczas pracy z gwintownikami mogą nam się przydać zestawy naprawcze, które umożliwiają „przywrócenie do życia” uszkodzone gwinty zewnętrzne. Zestaw naprawczy najczęściej składa się z wiertła do nawiercania, gwintownika, wkładek oraz przyrządów do ich wprowadzania.

Gwintowanie otworów – krótka instrukcja

Gwintowanie otworów nie jest specjalnie skomplikowane. Do wykonania tej czynności będziemy potrzebować gwintownika, nawiertka i wiertła. Zabieg składa się z czterech faz. Pracę zaczynamy od nawiercenia małego otworu „pod gwint” na powierzchni obrabianego materiału (za pomocą nawiertaka lub punktaka), który następnie pogłębiamy (wiertłem o odpowiedniej średnicy). Fazujemy otwór, by ułatwić sobie dalszą pracę. Ostatnim etapem jest samo gwintowanie – używamy do niego oczywiści gwintownika ręcznego (3-elementowego) lub mechanicznego. Podczas gwintowania, przekręcaniu gwintownika zgodnie z ruchem wskazówek zegara, przy wykonywaniu pełnego obrotu, napotkamy opór. Warto wtedy przekręcić gwintownik w przeciwną stronę o ½ obrotu, a tym samym złamać opór wióra. Pomoże to wykonywać gwintowanie otworów płynnie i szybko.

Nie taki gwintownik straszny, jak go malują

Używanie gwintowników ręcznych i maszynowych w pierwszej chwili może wydawać się skomplikowane. Praktyka czyni mistrza, więc nie ma się czym zniechęcać i próbować do skutku. Początkowo może iść mozolnie, ale z czasem każdy zdobędzie wystarczająco dużo wprawy, by samodzielnie wykonywać tego typu pracę.